Gastrointestinal Sistem Nedir? Gastrointestinal Sistem Organları Nelerdir?

Gastrointestinal sistem vücudun besinleri parçalayarak enerjiye dönüştürmesini sağlar. Ağızdan anüse kadar uzanan, tüp şeklinde bir yapı ve organlar grubudur. Gastrointestinal organlar arasında ağız, yutak, yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsak bulunur. Karaciğer, safra kesesi ve pankreas da sindirime yardımcı organlar olarak sisteme destek verir. 

Gastrointestinal sistem, besinleri sindirmekle kalmaz bağışıklık yanıtlarının büyük bölümünü yöneten bağırsak florası sayesinde vücudu hastalıklara karşı da korur. Sindirim sistemi organlarının uyum içinde çalışması, besinlerin enerjiye dönüşmesini, vitamin ve minerallerin emilmesini ve metabolizmanın düzenli işlemesini sağlar. Böylece hem fiziksel dayanıklılık hem de genel sağlık durumu doğrudan desteklenir.

Gastrointestinal Sistem Nedir?

Gastrointestinal sistem besinlerin sindirilmesi, emilmesi ve atıkların uzaklaştırılması görevlerini yapan karmaşık bir organ ağıdır. Sindirim sistemi olarak bilinen yapı, besinleri küçük moleküllere ayırarak hücrelerin enerji ihtiyacını karşılar. Ayrıca bağırsak florası aracılığıyla bağışıklık sistemi ve metabolik denge üzerinde önemli bir rol oynar. 

Sistemi oluşturan organlar yiyecekleri ağızdan anüse kadar ritmik kasılmalarla ilerletir. Mide, asit ve enzimler yoluyla proteinleri sindirirken ince bağırsak besinlerin kana karıştığı merkez işlevi görür. Son aşamada kalın bağırsak arta kalan suyu ve elektrolitleri emerek sindirilemeyen atıkları vücuttan uzaklaştırmak için hazırlar. 

Gastrointestinal Sistemin Görevleri Nelerdir?

Gastrointestinal sistemin vücudun fonksiyonlarını sürdürmesi açısından hayati önemi olan pek çok görevi vardır. 

• Besinlerin ağız yoluyla vücuda alınmasını sağlar.
• Yiyeceklerin çiğnenmesi ve midenin kas hareketleriyle fiziksel olarak küçük parçalara ayrılması işlemi olan mekanik sindirim sürecini tamamlar.
• Sindirim enzimleri, mide asidi ve safra gibi kimyasal salgılar yardımıyla protein gibi büyük besin moleküllerinin en küçük yapı taşlarına ayrıştırılmasını sağlar.
• Parçalanan besin maddelerini ve suyu ince bağırsak duvarından emilim yoluyla kan dolaşımına geçirir. 
• Peristaltizm (kasların ritmik kasılıp gevşemesi) ile besinleri ağızdan anüse kadar taşır.
• Sindirilemeyen besin kalıntılarını, lifleri ve ölü hücreleri dışkı olarak vücuttan atar.
• Bağırsak bariyeri ve mikrobiyota yoluyla zararlı mikroorganizmalara karşı koruma kalkanı işlevi görür.

Gastrointestinal Sistem Hangi Organlardan Oluşur?

Gastrointestinal sistem organları ağızdan anüse kadar uzanan bir sindirim kanalından ve kanala destek veren yardımcı dokulardan oluşur. Ana kanal organları besinlerin iletilmesinden, sindiriminden ve emiliminden sorumludur. Sistem büyük besin moleküllerinin önce parçalanmasını, ardından kan dolaşımına geçerek vücut tarafından kullanılmasını sağlar.

Ana kanal organları sindirim sürecinin fiziksel ve kimyasal olarak gerçekleştiği kesintisiz tüpü oluşturur. Yiyecekler bir organdan diğerine geçerken peristaltik hareketlerle ilerletilir. Kanalın her bir parçası özelleşmiş görevleriyle sindirimin tamamlanmasına katkıda bulunur.

• Ağız
• Yutak
• Yemek borusu
• Mide
• İnce bağırsak
• Kalın bağırsak
• Anüs

Yardımcı organlar, besin kanalıyla doğrudan ilgili olmasa da sindirim için gerekli kimyasalları üreterek gastrointestinal sisteme yönlendirir. Enzimleri, asitleri nötralize eden maddeleri ve yağları parçalayan safraları salgılar. Yardımcı organlar besinlerin yağ, protein ve karbonhidratlar olarak ayrışmasını sağlar.

• Tükürük bezleri
• Karaciğer
• Safra kesesi
• Pankreas

Yaygın Görülen Gastrointestinal Sistem Hastalıkları Nelerdir?

Gastrointestinal sistem hastalıkları hafif rahatsızlıklardan kronik ve ciddi durumlara kadar farklı şekillerde görülebilir. Yaygın olarak görülen hastalıklar arasında mide ve bağırsaktan kaynaklı rahatsızlıklara rastlanır. 

Sık görülen hastalıklar arasında bulunan reflü mide asidinin yemek borusuna geri kaçması sonucunda oluşur. Mide yanması ve ekşime gibi belirtilerle seyreder. Tedavi edilmediği takdirde yemek borusu dokusunda tahrişe, iltihaplanmaya ve uzun vadede doku hasarına yol açabilir. 

Mide veya ince bağırsak duvarında asit hasarı sonucu ülser oluşabilir. Rahatsızlık Helicobacter pylori enfeksiyonu veya uzun süreli nonsteroidal antienflamatuar ilaç kullanımıyla ilişkilidir. Tedavi edilmezse kanama, delinme veya mide çıkışında tıkanma gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. 

Mide astarının iltihaplanmasından kaynaklı gastrit gelişebilir. Gastrit mide ağrısı, hazımsızlık ve bulantı gibi belirtiler gösterir. Yaygın görülen sindirim sistemi hastalıkları arasında irritabl bağırsak sendromu da bulunur. Tekrarlayan karın ağrısı, şişkinlik ve gaz ile karakterizedir. Sendroma bağlı olarak ishal ve kabızlık gibi bağırsak alışkanlıklarında değişikliklere sebep olan durumlar görülebilir.

Gastrointestinal Sistem Sağlığı Nasıl Korunur?

Gastrointestinal sistemin sağlığını korumak için sağlıklı beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. 

• Dengeli beslenme: Lif, sebze, meyve, tam tahıl ve probiyotik açısından zengin bir diyetin takip edilmesi sindirim sisteminin düzenli çalışmasını destekler.
• Bol su tüketimi: Vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda su tüketimi sistemin düzgün çalışmasına yardımcı olur ve dışkıyı yumuşak tutarak kabızlık riskini azaltır.
• Yavaş yemek yeme: Yiyecekleri iyice çiğneyerek yemek mekanik sindirimin ağızda başlamasını sağlar ve midenin işini kolaylaştırır.
• İşlenmiş gıdalardan kaçınma: Aşırı yağlı, baharatlı veya işlenmiş gıdalar mide hassasiyetini artırarak reflü ya da gastrit şikayetlerini tetikleyebilir
• Düzenli egzersiz: Fiziksel aktivite bağırsak hareketlerini düzenler ve sindirimi kolaylaştırır.
• Stres yönetimi: Kronik stres, irritabl bağırsak sendromu gibi rahatsızlıkları tetikleyebilir. Meditasyon, yoga veya hobilere zaman ayırma gibi aktiviteler stres yönetimi konusunda yardımcı olur.
• Zararlı alışkanlıklardan uzak durma: Sigara ve alkol gibi vücuda zararlı maddeler kanser, ülser ve reflü riskini ciddi ölçüde artırır. 
• Kaliteli uyku: Yeterli uyku sindirim sisteminin belirli bir ritim içinde çalışmasına katkıda bulunur.
• Gereksiz ilaç kullanımını bırakma: Reçetesiz kullanılan ağrı kesici türü ilaçların uzun süre kullanılması mide mukozasında hasara yol açabilir.

Gastrointestinal Sistem Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Besinlerin sindirilmesi ortalama ne kadar sürer?

Besinlerin sindirilme süresi kişiye, yemeğin içeriğine ve sindirim sisteminin hızına göre değişir. Ancak genel olarak mideyi 2-4 saat arasında terk eden besinlerin bağırsaklardan geçişi 24 ila 72 saat arasında değişir. Karbonhidratlar daha hızlı sindirilirken yağ ve protein içeren yiyecekler daha uzun sürede parçalanır.

Lifli gıdalar sindirim sistemi için neden önemlidir?

Lifli gıdalar bağırsak hareketlerini düzenler, kabızlığı önler ve bağırsak florasının dengede kalmasına yardımcı olur. Ayrıca kolesterol seviyelerini dengeleyerek genel sindirim sağlığını destekler.

Karaciğer, safra kesesi ve pankreas sindirime nasıl yardımcı olur?

Karaciğer yağların parçalanması için gereken safrayı üretirken safra kesesi üretilen safraları depolayıp ince bağırsağa salgılar. Pankreas ise karbonhidrat, yağ ve proteinleri sindiren enzimler salgılayarak kimyasal sindirimi tamamlar.

Gastroenterolog hangi hastalıklara bakar?

Gastroenterolog sindirim sistemi organlarının hastalıklarını teşhis ve tedavi eder. Örneğin reflü, ülser, gastrit, hepatit ve kolorektal kanser gastroenterolojinin alanına girer.

Sindirim sorunları cilt problemlerine yol açar mı?

Sindirim sistemi sorunları bağırsak mikrobiyotasındaki dengesizlik ve inflamasyon artışı yoluyla cilt problemlerine yol açabilir. Sindirim sorunları akne, sedef hastalığı ve egzama gibi bazı cilt rahatsızlıklarını şiddetlendirebilir. 

Bu içerik kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmış olup Acıbadem Life Sağlık Hizmetleri Medikal Direktörlüğü tarafından kontrol edilmiştir.

Türkiye’de Longevity ve Sağlıklı Yaşam hizmetinin öncüsü olmayı misyon edinen Acıbadem Life; size özel atanacak Acıbadem Life Doktorunuz rehberliğinde Kapsamlı Check Up, Premium, Kalp Sağlığı ve Mikrobiyota (bağırsak sağlığı) gibi özel koruyucu sağlık programları sunar. Siz de Acıbadem Life uygulaması ve web sayfası üzerinden sağlık programları hakkında bilgi alabilir, kişiye özel tasarlanacak online spor, diyetisyen ve psikolog hizmetinden faydalanabilirsiniz. Ayrıca Acıbadem Life Store’da sağlıklı yaşama dair aradığınız hizmet ve ürünleri bulabilirsiniz.