Bakteri Nedir? Bakteri Türleri Nelerdir?

Gözle görülemeyen bu hücreler, yaşamın sürekliliğinde önemli bir rol oynar. Toprak, su, insan vücudu ve yiyecekler gibi birçok yerde bulunan bakteriler, çeşitli faydalar sağlayabilir.

Bazı bakteri türleri insan sağlığı için faydalı etkiler gösterir. Bazı türler ise virüs çeşitlerinden farklı olup hastalıklara neden olabilir. Bakteriler hem mikrobiyoloji hem de tıp alanında incelenen çeşitli özelliklere sahiptir.

Bakteri Nedir?

Bakteriler, prokaryot hücre yapısına sahip, çekirdeği ve zarla çevrili organelleri bulunmayan tek hücreli mikroorganizmalardır. Mikroskobik boyutlarda olan bakteriler, canlı yaşamın temel taşlarından biridir. Bakteriler kendi kendine çoğalabilme, enerji üretme ve çevre koşullarına uyum sağlama gibi yeteneklere sahiptir.

Dayanıklı yapılarıyla bilinen bakterilerin genetik materyali, yani DNA yapısı, sitoplazmada serbest halde bulunur. Ökaryot hücrelerden farklı olarak bakteriler, DNA’sını hücre genelinde taşır. Bazı bakteriler kimyasal reaksiyonlar yoluyla enerji üretebilir. Bakteriler farklı ortamlarda ve çeşitli koşullar altında kolaylıkla yaşayabilir.

Bakterilerin Genel Özellikleri Nelerdir?

Bakteriler, yapısal ve biyolojik özellikleriyle farklı türlerde olabilir. Tek hücreli organizma şeklinde olan bakterilerin hücre çekirdekleri yoktur ve DNA’ları sitoplazmada yer alır. Hücre duvarlarında peptidoglikan bulunur. Bakteri türleri bölünerek çoğalır ve yaygın olarak kullanılan çoğalma yöntemleri ikiye bölünmedir.

Bakteriler farklı şekillerde olabilir. Yuvarlak (kok), çubuk (basillus), spiral (spirillum) ve virgül (vibrio) şeklinde bakteriler bulunur. Hareket etmeyi sağlayan kamçılar (flagella) mevcuttur. Bazı bakteri türleri ise spor oluşturarak olumsuz çevre koşullarına karşı antibiyotik direnci kazanabilir. Bakteri özellikleri sayesinde hücreler çevre koşullarına uyum sağlayarak oldukça dayanıklı bir hale gelir.

Bakteri Türleri Nelerdir?

Bakteriler, morfolojik yapıları, yaşam alanları ve beslenme şekillerine göre sınıflandırılır.

• Kok bakteriler (Coccus): Yuvarlak şekildedir ve zincir (streptokok) veya küme (stafilokok) formunda olabilir.
• Basillus bakteriler: Çubuk şeklindedir. Bacillus anthracis bakterisi, şarbon hastalığına neden olan bir çubuk bakteridir. 
• Spirillum bakteriler: Spiral şeklindedir ve yüksek hareket kabiliyetine sahiptir. 
• Vibrio bakteriler: Virgül şeklinde olan bakteriler, kolera hastalığının bir etkeni olabilir. 
• Anaerob bakteriler: Oksijen olmadan yaşayabilen bakterilerdir.
• Aerob bakteriler: Oksijen yardımıyla enerji üretebilen bakterilerdir.
• Fotosentetik bakteriler: Güneş ışığı kullanarak besin üretebilen bakterilerdir. 

Bakteri çeşitleri, farklı koşullarda yaşamını sürdürerek doğal dengeye katkıda bulunur. 

Faydalı ve Zararlı Bakteriler Arasındaki Fark

Bakterilerin bir kısmı zararlı olup bir kısmı ise insan vücudunda mikrobiyota adı verilen doğal dengeyi oluşturur.

• Faydalı bakteriler, sindirimi kolaylaştırır, bağışıklık sistemini destekler ve zararlı mikroorganizmaların çoğalmasını önler. Faydalı bakteriler arasında Lactobacillus ve Bifidobacterium türleri bulunur.
• Zararlı bakteri, insan vücudunda kontrolsüz bir şekilde yaşam gerçekleştirerek enfeksiyonlara neden olabilir. Streptococcus pneumoniae zatürre hastalığının etmenidir. Escherichia coli ise idrar yolu enfeksiyonlarına yol açabilir.

Zararlı ve faydalı bakteri çeşitleri arasındaki temel fark, vücutta bulunma ve çoğalma alışkanlıklarından kaynaklanır. 

Bakteriyel Enfeksiyonlar Nasıl Bulaşır?

Bakteriyel enfeksiyon çeşitli yollarla bulaşabilir. Bakteriler, hava, temas, gıda, su ve vektör taşıyıcılar yardımıyla taşınabilir. 

• Bakteriler öksürük, hapşırık veya konuşma sırasında havaya yayılan damlacıklar aracılığıyla taşınabilir. 
• Bakterilerle kontamine olan yüzey ve el, taşıyıcı görev görür. 
• Kirlenmiş gıda ve içecekler taşıyıcı olabilir. 
• Böcekler, bakterileri taşıyan vektörler olabilir. 

Bakteriyel enfeksiyonların yayılmasını önlemenin etkili yollarından biri hijyen kurallarına uymak ve bağışıklık sistemini güçlü tutmaktır.

Bakteri ve Virüs Arasındaki Temel Farklar Nelerdir?

Bakteri ve virüsler, yapısal olarak farklılıklar gösterir.

• Bakteriler canlıdır ve kendi başlarına çoğalabilirler. Virüsler ise canlı değildir, çoğalmak için canlı bir hücreye ihtiyaç duyarlar. 
• Bakteriler antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Virüslerin yarattığı enfeksiyonların tedavisinde ise antibiyotik tek başına etkili değildir. 
• Virüsler grip, kızamık ve HIV gibi hastalıklara neden olabilir. Bakteriler ise tüberküloz, zatürre ve idrar yolu enfeksiyonları gibi hastalıklara yol açar.

Tedavi yöntemlerinin etkili bir şekilde uygulanabilmesi için hastalığa neden olan etmenin net bir şekilde belirlenmesi önemlidir. 

Bakteri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Vücudumuzdaki bütün bakteriler zararlı mıdır?

İnsan vücudunda yaşayan bakterilerin büyük çoğunluğu faydalıdır. Bağırsak florasında yer alan bakteriler bağışıklık sistemi ve sindirimi destekler. 

Bakteri ile virüs arasındaki en temel fark nedir?

Bakteriler tek başına çoğalabilir. Virüsler ise çoğalmak için canlı bir hücreye ihtiyaç duyar. Bakteriler antibiyotik ile tedavi edilebilir. Virüslerin tedavisinde antibiyotik tek başına yeterli olmayabilir. 

Antibiyotikler bakterileri nasıl yok eder?

Antibiyotikler bakterilerin hücre duvarını veya protein sentezini yok ederek hücre yapısını parçalar. Sık ve bilinçsiz antibiyotik kullanımı, bakteri hücrelerinin direnç geliştirmesine sebep olabilir.

Probiyotikler faydalı bakteriler midir?

Probiyotikler, bağırsak florasının dengesini koruyan canlı mikroorganizmalardır. Yoğurt, kefir ve fermente gıdalar, beslenme yoluyla karşılanabilen probiyotik kaynaklarından birkaçıdır. 

İnsan vücudunda bakteri yaşar mı?

İnsan vücudu çok sayıda bakteri bulundurur. Bakterilerin çoğu ciltte, bağırsakta ve ağızda bulunur.

Bakteriler çıplak gözle görülebilir mi?

Bakteriler mikroskobik boyutlarda olup yalnızca mikroskop altında gözlemlenebilir.

Bakteriler nasıl çoğalır?

Bakterilerde çoğalma şekli bölünme yöntemidir. Bir adet bakteri hücresi kısa süre içerisinde çoğalarak adet olarak fazla bir hale gelir. 

Antibiyotik direnci ne anlama gelir?

Antibiyotik direnci, bakterilerin belirli antibiyotiklere karşı duyarlılığını kaybetmesidir. Dirençli bir bakteri, tedaviyi zorlaştırır.

Bakteriler canlı bir organizma mıdır?

Bakteriler canlıdır, enerji üretir, çoğalır ve çevresine tepki verir. Bakteriler, çeşitli özellikleri ile canlı bir hücre olarak kabul edilir.

Bakteriyel bir enfeksiyon nasıl teşhis edilir?

Bakteriyel enfeksiyonlar kan, idrar veya doku örneği ile saptanır. Kültür testleri ile bakteri türü belirlenir.

El dezenfektanları tüm bakterileri öldürür mü?

Alkol bazlı dezenfektanlar bakterileri etkisiz hale getirebilir. Dirençli bakteriler ise alkole karşı hayatta kalabilir. Düzenli el yıkama ve hijyen kuralları sayesinde bakterilerin enfeksiyon geliştirmesi önlenebilir. 

En sık görülen bakteriyel enfeksiyonlar hangileridir?

Boğaz enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları, zatürre, tüberküloz ve deri enfeksiyonları yaygın olarak görülen bakteriyel enfeksiyonlar içerisinde yer alır. 

Bu içerik kayıt tarihindeki bilimsel verilerle hazırlanmış olup Acıbadem Life Sağlık Hizmetleri Medikal Direktörlüğü tarafından kontrol edilmiştir.

Türkiye’de Longevity ve Sağlıklı Yaşam hizmetinin öncüsü olmayı misyon edinen Acıbadem Life; size özel atanacak Acıbadem Life Doktorunuz rehberliğinde Kapsamlı Check Up, Premium, Kalp Sağlığı ve Mikrobiyota (bağırsak sağlığı) gibi özel koruyucu sağlık programları sunar. Siz de Acıbadem Life uygulaması ve web sayfası üzerinden sağlık programları hakkında bilgi alabilir, kişiye özel tasarlanacak online spor, diyetisyen ve psikolog hizmetinden faydalanabilirsiniz. Ayrıca Acıbadem Life Store’da sağlıklı yaşama dair aradığınız hizmet ve ürünleri bulabilirsiniz.